Kiełbasa – właściwości, skład i rodzaje
Kiełbasa to przysmak znany od wieków występujący w wielu częściach świata i znany pod różnymi określeniami. W tradycyjnym polskim domu ciężko wyobrazić sobie święta wielkanocne bez tego składnika święconki. Jest składnikiem wielu dań, podawana na odmienne sposoby. W Polsce dodajemy ją do bigosu, żurku, a także jajecznicy, kanapek, czy po prostu zjadamy pieczoną nad ogniskiem – nic nie smakuje tak dobrze, jak domowa kiełbasa pachnąca aromatem ogniska. W Anglii popularne jest jedzenie kiełbasy na śniadanie, w Hiszpanii podawana jest w ramach słynnego tapas, a w Niemczech stanowi podstawę wielu dań obiadowych.
Wyrób kiełbasy
Wyróżnia się wiele metod wyrobu, w zależności od rodzaju kiełbasy. Ogólny sposób bazuje na rozdrobnionym, solonym i często peklowanym mięsie, które jest mielone i razem z tłuszczem i przyprawami wtłoczone do osłonki (są nią jelita naturalne lub celuloza). Tradycyjnie produkowana była z wieprzowiny, jednak obecnie można spotkać kiełbasę nawet z koniny czy dziczyzny. Produkcja na większą skalę, wykorzystująca specjalne artykuły masarskie różni się od tej domowej. Zamiast ręcznych młynków używa się tzw. wilków lub kutrów, a do peklowania stosowane są mieszanki azotanowe.
Rodzaje kiełbas
Odwiedzając sklep masarski możemy spotkać kiełbasy peklowane lub niepeklowane, wędzone lub niewędzone, parzone, pieczone, surowe, przyprawiane, z różnych rodzajów mięsa. Często spotykany podziałem tego przysmaku jest podział ze względu na trwałość oraz stopnień rozdrobnienia.
Podział ze względu na trwałość:
- nietrwałe
- półtrwałe
- trwałe
Kiełbasy trwałe są najczęściej suszone (kabanosy czy salami) i zawierają do 36% wody. Półtrwałe mieszczą się w przedziale od 36% do 56% (np. krakowska czy żywiecka). Nietrwałe to wszystkie te, które zawierają więcej niż 56% wody i mniej niż 72% (np. parówki, mortadela, kiełbasa biała).
Podział ze względu na stopień rozdrobnienia:
- drobno rozdrobnione
- średnio rozdrobnione
- grubo rozdrobnione
- homogenizowane
Stopnieć rozdrobnienia dotyczy wsadu mięsno-tłuszczowego. Drobno rozdrobnione (np. parówki) to te, których wsad jest rozdrobniony na cząstki mniejsze niż 3 mm, średnio rozdrobnione (salami) zawierają się w przedziale od 3 mm do 5 mm, a grubo rozdrobnione (kiełbasa zwyczajna) dochodzą do 20 mm. Kiełbasy homogenizowane to takie, których wsad mięsno-tłuszczowy jest homogenizowany.
Wartości odżywcze
Kiełbasa to przede wszystkim źródło białka zwierzęcego i tłuszczu. Zawiera wiele niezbędnych aminokwasów, jak i mnóstwo kwasów tłuszczowych, zarówno nasyconych, a także nienasyconych. Kaloryczność zależy od zawartości tłuszczu – najchudsze są kiełbaski drobiowe lub z indyka. Najbardziej kaloryczne rodzaje kiełbas to nawet 400 kcal na 100 gram. Kiełbasa zawiera duże ilości sodu oraz wysoki poziom cholesterolu, umiarkowaną dawkę witamin z grupy B oraz niskie obciążenie glikemiczne.
